Grupa istraživača sa nekoliko svjetskih univerziteta nedavno je objavila studiju pod naslovom Annual Bands in Vertebrae Validated by Bomb Radiocarbon Assays Provide Estimates of Age and Growth of Whale Sharks, u kojoj tvrdi da proučavanje atomskih bombi može da bude jedan od boljih načina za precizno utvrđivanje starosti ovih riba.
„Kit-ajkula Rhincodon typus je najveća riba na svetu, i veoma je vrijedna u eko-turističkom sektoru. Uprkos naporima za očuvanje i napretku u našem razumijevanju njihove životne historije, osnovni demografski parametri za veličinu, dugovječnost i smrtnost su upitne preciznosti“, kažu autori istraživanja.
Oni dodaju i da prethodne studije o rastu i razvoju ovih životinja nisu mogle da se usaglase oko toga da li su pojasevi vertebralnog rasta formirani godišnje ili dvogodišnje. U studiji koju su objavili u časopisu Frontiers in Marine Science istraživači kažu da su uspjeli da dokažu da do rasta dolazi na godišnjem nivou i to analizirajući ugljenik-14, rijetku vrstu radioaktivnog izotopa koja je nusproizvod detonacija bombi iz Hladnog rata, u skeletima kita-ajkule. Mjerenje količine ovog elementa naučnicima može da kaže tačnu starost ove ribe – tačnije od svih prethodnih pristupa.
Ova metoda se naziva metodom radioaktivnog ugljenika. Pomoću nje, naučnici predvođeni Markom Mikanom sa Instituta za okeanografiju u Australiji, ustanovili su da je kit-ajkula iz Pakistana, čije su ostatke proučavali, živjela 50 godina, što je najduži životni vijek kod ovih riba.
Mikan dodaje i da je „moguće da su ove veoma velike ajkule mogle da žive i do 100 godina“.
Sada može da uslijedi sasvim logično pitanje – odakle radioaktivni izotop ugljenika u skeletu riba? Odgovor je jednostavan: u periodu od 1955. do 1963, testiranja atomske bombe od strane Sjedinjenih Američkih Država, ali i drugih zemalja, udvostručila su količinu ugljenika-14 koji se prirodno nalazi u Zemljinoj atmosferi. Taj višak su apsorbovali okeani, a preuzeo ga je i lanac ishrane, tačnije sve što se u njemu nalazi.
Upoređujući količinu ugljenika-14 u okeanima tokom određenih godina sa količinom izotopa ovog elementa „zarobljenog“ u uzastopnim pojasevima vertebralnog rasta, istraživači su mogli da ustanove starost kita-ajkule.
„Ova studija je veoma važna zato što nas oslobađa nekih od pitanja u vezi sa starošću i obrascima rasta kita-ajkule“, kaže Tejlor Čepl, koji istražuje ajkule na Oregon Stejt univerzitetu u SAD.
Tekst: Ivana Nikolić
